Pytania do Proktologa – dr Kamil Smok o diecie, przyczynach i nowoczesnych metodach leczenia chorób odbytu

W drugim odcinku cyklu „Pytania do Proktologa” rozmawiamy z dr Kamilem Smokiem – chirurgiem i proktologiem z Wyspy Medycyny Przyjaznej w Gdańsku. Tym razem nie o wstydzie, a o faktach: jakie są najczęstsze choroby proktologiczne, jak powstają, jak można im zapobiegać i kiedy naprawdę nie ma sensu zwlekać z wizytą.

„Panie Doktorze, czy wszystkie problemy z odbytem to hemoroidy?”

Nie, i to jedno z najczęstszych nieporozumień. Pacjenci często przychodzą przekonani, że „to na pewno hemoroidy”, a w rzeczywistości okazuje się, że to szczelina odbytu, przetoka, torbiel włosowa albo stan zapalny skóry. Hemoroidy to tylko jedna z wielu chorób tej okolicy. Dlatego kluczowa jest dokładna diagnostyka – bo leczenie domowymi sposobami, bez rozpoznania, może tylko pogorszyć sprawę.

„Co najczęściej powoduje problemy proktologiczne?”

Przyczyny są różne, ale najczęściej spotykamy:

• zaparcia – twardy stolec powoduje mikrourazy błony śluzowej,
• siedzący tryb życia, brak ruchu i złe nawyki toaletowe,
• dieta uboga w błonnik,
• nadwaga, ciąża, długie siedzenie w pracy lub za kierownicą,
• stres i odwodnienie – często niedoceniane, a bardzo istotne.

W praktyce oznacza to jedno: to, co jemy i jak żyjemy, ma bezpośredni wpływ na zdrowie tej delikatnej okolicy. Jak żartuję: „Twoje jelita wiedzą, co robisz źle – tylko czekają, żeby Ci to powiedzieć.”

„Jak wygląda leczenie zachowawcze chorób proktologicznych?”

Wbrew pozorom większość schorzeń nie wymaga od razu zabiegu. Leczenie zachowawcze obejmuje:

• modyfikację diety (więcej błonnika i płynów),
• środki zmiękczające stolec,
• preparaty miejscowe (czopki, maści z lidokainą lub hydrokortyzonem),
• kąpiele nasiadowe,
• ograniczenie długiego siedzenia i siłowego parcia,
• w niektórych przypadkach leczenie farmakologiczne – np. w terapii żylaków odbytu.

W Wyspie Medycyny Przyjaznej staramy się zawsze dobrać terapię do przyczyny, a nie do objawu. Jak często powtarzam: „Nie każdy ból wymaga noża – czasem wystarczy błonnik i odrobina cierpliwości.”

„Czy dieta naprawdę ma aż takie znaczenie?”

Ogromne. Dieta uboga w błonnik to jedna z głównych przyczyn problemów proktologicznych. Błonnik zwiększa objętość stolca i ułatwia wypróżnianie. Jego brak prowadzi do zaparć, a te – do pęknięć, szczelin, stanów zapalnych i hemoroidów. Warto jeść produkty pełnoziarniste, warzywa, owoce i pić przynajmniej 2 litry wody dziennie. I unikać „wrogów odbytu”: alkoholu, ostrych przypraw i długiego siedzenia. 😉

„Czy stres może wpływać na układ odbytniczy?”

Tak. Choć brzmi to zaskakująco, stres powoduje napięcie mięśni dna miednicy i zaburzenia rytmu wypróżnień. U wielu pacjentów obserwuję tzw. „psychogenne zaparcia” – wynik długotrwałego napięcia i stresu. Dlatego oprócz leczenia miejscowego, czasem zalecam też odpoczynek i pracę nad stylem życia. Jak mówię pacjentom: „Nie tylko jelita trzeba rozluźnić – głowę też.”

„Jakie choroby proktologiczne występują najczęściej?”

Najczęściej diagnozujemy:

• Hemoroidy (żylaki odbytu) – swędzenie, pieczenie, krwawienie przy defekacji.
• Szczelinę odbytu – silny ból przy wypróżnianiu, często z krwią.
• Przetoki odbytu – stan zapalny z wydzieliną i przewlekłym bólem.
• Torbiel włosową (zatokę pilonidalną) – bolesny guzek nad kością ogonową.
• Ropień okołoodbytowy – ostry stan zapalny wymagający szybkiej interwencji.

Każda z tych chorób może mieć inne leczenie – od zachowawczego po zabiegowe. Najważniejsze to nie czekać, aż ból stanie się nie do zniesienia.

„Kiedy konieczny jest zabieg chirurgiczny?”

Gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów lub gdy mamy do czynienia z zaawansowanym stanem zapalnym. W Wyspie Medycyny Przyjaznej stosujemy nowoczesne metody, m.in.:

• laserowe leczenie hemoroidów (LHP),
• usuwanie torbieli włosowych metodą SiLaC,
• drenaż i leczenie przetok,
• minimalne nacięcia i zamknięcia ran dla szybszego gojenia.

Wszystko w znieczuleniu miejscowym – bez konieczności hospitalizacji. Zabieg trwa zwykle 30–60 minut, a pacjent wraca do domu tego samego dnia.

„Jak zapobiegać nawrotom problemów?”

Profilaktyka to najlepsze leczenie. Wystarczy kilka zasad:

• utrzymuj regularne wypróżnienia,
• nie wstrzymuj się, gdy czujesz potrzebę,
• unikaj długiego siedzenia,
• pij dużo wody i jedz błonnik,
• dbaj o higienę okolicy odbytu (delikatne mycie, unikanie chusteczek z alkoholem),
• unikaj forsowania przy defekacji.

To proste, ale działa. Jak mówię pacjentom: „Dobre nawyki to najlepszy lek bez recepty.”

Na zakończenie

Proktologia nie jest tematem tabu – jest częścią dbania o zdrowie. Im szybciej zgłosisz się do specjalisty, tym szybciej wrócisz do komfortu. W Wyspie Medycyny Przyjaznej w Gdańsku leczenie odbywa się w spokojnej, dyskretnej atmosferze, a każdy pacjent otrzymuje indywidualny plan terapii. Jak żartuję: „Nie bój się usiąść na problemie – przyjdź i go rozwiąż.” 😄

dr Kamil Smok
Chirurg, Proktolog
Wyspa Medycyny Przyjaznej, Gdańsk